memorandum
10 CONCRETE, DUURZAME EN GLOBALE VOORSTELLEN
De samenwerking heeft tot 10 voorstellen geleid om de situatie van eenoudergezinnen aan te pakken. De voorstellen willen aan de volgende doelstellingen tegemoetkomen:
- Bevordering van de kennis en het gebruik van bestaande oplossingen,
- Alomvattende steun voor eenoudergezinnen,
- Toegang tot behoorlijke huisvesting verzekeren voor eenoudergezinnen,
- Het risico op sociaal isolement verminderen en de levenskwaliteit van eenouder-gezinnen verhogen.
1
Het centraliseren van alle informatie die eenouder-gezinnen nodig hebben
Zowel alleenstaande ouders als medewerkers in de sociale sector vinden het moeilijk om een overzicht te krijgen van de ondersteuning die momenteel bestaat. Dit gebrek aan duidelijkheid zorgt ervoor dat er van bestaande rechten geen gebruik wordt gemaakt.
Daarom bevelen de organisaties het volgende aan:
- Via een webplatform worden alle rechten, hulpmiddelen en diensten die voor eenoudergezinnen beschikbaar zijn op alle nationale overheidsniveaus gebundeld, zowel voor de begunstigden als voor de sectormedewerkers.
- Het structureren van een globaal aanbod waarin alle bestaande initiatieven voor eenoudergezinnen, zowel van de overheid als van de particuliere sector, worden gebundeld, om op die manier de toegang voor de begunstigden te vergemakkelijken.
- Een gratis telefoonnummer oprichten, identiek voor het hele land.
- Het voeren van bewustmakingscampagnes om het bestaan van deze dienst te promoten.
- De inzet van ambassadeurs die het bestaan van deze regelingen aan eenoudergezinnen zullen doorgeven.
- Een overzicht van de bestaande steun toevoegen aan de opleiding van toekomstige beroepsbeoefenaren in de sector.
Het is bijzonder moeilijk om een volledig en duidelijk overzicht te krijgen van de rechten en hulpmiddelen waarop eenoudergezinnen aanspraak kunnen maken. Dit leidt tot een situatie waarin potentiële begunstigden geen gebruik maken van regelingen waarop zij recht hebben en die speciaal zijn ontworpen om hun dagelijks leven te vergemakkelijken. Dit niet-gebruik van de beschikbare rechten en hulpmiddelen druist rechtstreeks in tegen de doelstellingen van de overheden.
Om dit aan te pakken, bevelen de organisaties het volgende aan:
- Het creëren van een statuut “eenoudergezin” dat aan de begunstigden rechtsbescherming biedt, aangepast aan hun situatie. De definitie van dit statuut moet gebaseerd zijn op voldoende ruime criteria om uitsluiting van potentiële begunstigden te voorkomen en rekening houden met de bijzonderheden van zoveel mogelijk mensen.
- Het creëren of harmoniseren van nieuwe rechten specifiek voor die begunstigden, zoals hogere gezinstoelagen, aangepaste vermogens- en gemeentebelastingen, speciale sociale bijdragen, voorrang bij kinderopvang, aangepaste buitenschoolse opvang, meer faciliteiten voor huishoudelijke hulp en/of babysitdiensten, enz. Dit statuut zou ook moeten leiden tot arbeidsgerelateerde rechten (loopbaanonderbreking, calamiteitenverlof, deeltijds werk, enz.) waarvoor de werkgever een vergoeding zou krijgen om mogelijke negatieve effecten voor alleenstaande ouders, zoals discriminatie bij aanwerving of promotie, te voorkomen.
- Automatisering van de rechten en diensten waartoe de begunstigden van dit statuut toegang hebben (verlaging van de energie-, telecommunicatie- en vervoersrekeningen, enz.).
- Bewustmaking van bedrijven om acties ten behoeve van alleenstaande ouders in hun personeelsbeleid op te nemen.
- De ontwikkeling en ondersteuning van informele solidariteitsnetwerken tussen en voor alleenstaande ouders.
2
Het creëren van een statuut “eenoudergezin”
3
Toegang tot gezondheidszorg voor eenouder-gezinnen
Om hun financiële middelen te sparen, moeten sommige eenoudergezinnen noodzakelijke zorg soms uitstellen of er zelfs van afzien.
Afin d’y remédier, les organisations proposent l’automatisation de l’inscription de tous les membres d’une famille monoparentale à la mutuelle CAAMI (la caisse auxiliaire) en cas de rupture de couverture par une autre mutuelle. La CAAMI se distingue en effet par sa gratuité due à l’absence d’assurance complémentaire.
En outre, les organisations proposent de travailler en étroite collaboration avec les mutualités (notamment au travers de l’association intermutualiste) afin de les sensibiliser à la nécessité d’une meilleure prise en compte des familles monoparentales et d’améliorer l’information et l’accompagnement par leurs services des monoparents.
Enfin, elles recommandent pour les familles monoparentales l’octroi du régime du tiers payant ou du remboursement complet des prestations de soins ainsi qu’un niveau de remboursement plus conséquent pour les soins non ou peu remboursés (logopédie, psychologie, orthodontie, etc.).
Om in hun huisvestingsbehoeften te voorzien, moeten eenoudergezinnen soms kiezen voor originelere oplossingen, die niet passen in de modellen waarop overheden hun regelgeving baseren.
Il en va ainsi du co-housing. Cette solution se caractérise par le fait que chaque co-habitant dispose de son propre logement mais partage un espace commun (un jardin, d’une cuisine ou encore d’un salon partagé). Ce modèle, qui se distingue d’autres approches telles que l’habitat groupé ou l’habitat solidaire notamment, contribue à alléger la charge émotionnelle et mentale des bénéficiaires dès lors qu’ils/elles peuvent partager des expériences de vie similaires et se soutenir mutuellement. C’est aussi est également un moyen de diminuer la charge financière des familles monoparentales en collectivisant certaines dépenses. C’est enfin une source de solutions pratiques à l’organisation de la vie quotidienne susceptibles de favoriser l’accès à l’emploi.
Cependant, le modèle de la colocation n’est pas installé culturellement et peut être perçu comme un appel à l’aide qu’il est parfois difficile de lancer. En outre, ce type de solution est mise à mal par l’application du « taux cohabitant » qui consiste à réduire le niveau des allocations dont un individu bénéficie en cas de cohabitation.
Daarom stellen de organisaties het volgende voor:
- De uitvoering van huurprojecten in de vorm van co-housing om het gebruik van dit type oplossing te normaliseren.
- De afschaffing van het samenwoonpercentage, dat niet meer is aangepast aan de realiteit en de noden van vandaag.
- De creatie van sociale woningen, hetzij door de bouw van nieuwe gebouwen en/of de vordering van leegstaande gebouwen, voor precaire huishoudens, met voorrang voor eenoudergezinnen.
4
Toegang tot huisvesting bevorderen en versnellen
5
Verhuur aan eenoudergezinnen aanmoedigen
Het aanbod van degelijke en betaalbare woningen in België blijft relatief beperkt. Als eenoudergezinnen, net als anderen, onder deze situatie lijden, moeten zij vaak ook het hoofd bieden aan andere uitdagingen om toegang te krijgen tot huurwoningen: ze lijden onder een negatief imago van het alleenstaand ouderschap, dat gepaard gaat met percepties als lawaaioverlast, gebrek aan ouderhoud of laattijdige huurbetalingen.
Om dit probleem aan te pakken, stellen de organisaties het volgende voor:
- Meer aandacht vestigen op positieve voorbeelden om de perceptie van eenoudergezinnen bij bepaalde verhuurders te veranderen en particuliere verhuurders te motiveren hun eigendom aan hen te verhuren.
- Intensivering van de promotie door de bevoegde gewestelijke instanties van het mechanisme van "glijdende huur" voor particuliere eigenaars in overeenstemming met de initiatieven van Wallonie Logement en Brussel Huisvesting.
- De invoering van stimulansen voor verhuurders die ermee instemmen te verhuren aan eenoudergezinnen (zoals belastingverlagingen, huurgaranties, goed onderhoud, enz.)
- De verplichting voor verhuurders om de garantie van het OCMW te aanvaarden.
- De ontwikkeling van het aanbod van particuliere sociale woningen voor eenoudergezinnen.
Het aanbod van degelijk en betaalbaar vastgoed op de Belgische huurmarkt blijft ver achter op de vraag. Het resultaat is een voortdurende en aanzienlijke stijging van de huurprijzen, waardoor het aandeel ervan in het beschikbaar inkomen toeneemt.
Deze realiteit is des te schrijnender voor bepaalde eenoudergezinnen die soms slechts één beperkte bron van inkomsten hebben.
Om dit te verhelpen stellen de organisaties voor:
- Een instrument voor de beoordeling van de huurprijs in het leven te roepen dat een redelijk bedrag zou vaststellen met een beperkte marge voor de verhuurder. Op vertoon van een conformiteitscertificaat waaruit blijkt dat de woning goed onderhouden is, zou de verhuurder de mogelijkheid hebben de huurprijs te verhogen. Om te controleren of het bedrag dat het evaluatie-instrument aangeeft nageleefd wordt, moet de huurovereenkomst geregistreerd worden; anders zou de huurder slechts het bedrag dat het evaluatie-instrument aanbeveelt moeten betalen.
- Snellere en automatische toekenning van bestaande huursubsidies.
6
Regulering van de huurprijzen
7
Huurders de begunstigden maken van belasting-voordelen voor kinderen ten laste
De belastingheffing op inkomsten uit onroerend goed is momenteel gebaseerd op een vaak verouderd kadastraal inkomen en niet op de daadwerkelijk huur die de verhuurder ontvangt. Er zijn echter bepaalde voorwaarden die het mogelijk maken de voorheffing te verminderen, onder meer het aantal kinderen dat een woning betrekt. De toegekende verlaging van de onroerende voorheffing aan de verhuurder wordt geacht doorgerekend te worden aan de huurder via een verlaging van de verschuldigde huur. In de praktijk wordt deze vermindering zelden toegepast omdat de huurders hun verhuurder er niet om vragen.
Om de toegang tot de huurmarkt voor eenoudergezinnen te vergemakkelijken, stellen de organisaties de volgende acties voor:
- Verdere vermindering van de onroerende voorheffing wanneer de huurder een eenoudergezin is.
- De automatisering van de vermindering ten gunste van eenoudergezinnen door deze op te nemen in de belastingafrekening van de huurder, in plaats van in die van de eigenaar. Deze aanpassing zal noodzakelijkerwijs gepaard moeten gaan met bepalingen om verhuurders aan te moedigen hun woning aan eenoudergezinnen te verhuren (zie voorstel 5).
Wanneer nieuwe woningen worden gebouwd, moet aan veel voorwaarden worden voldaan. Maar deze voorwaarden staan soms ver af van de maatschappelijke realiteit.
Ainsi, 1,5 place de parking est censée être prévue par appartement construit et ce, alors que les célibataires ne possèdent souvent pas de voiture (ou max. 1), singulièrement pour les biens situés dans les centres-villes. Il en va également du pourcentage des nouveaux bâtiments censé favoriser la création de biens locatifs à vocation sociale qui, in fine, donne lieu à la construction d’aires de jeux.
Ce faisant, les organisations recommandent d’adapter les exigences de construction aux réalités sociales actuelles en veillant à une plus grande adéquation entre l’aménagement urbain et les besoins réels de la population.
8
Aanpassing van de criteria voor nieuwe gebouwen aan de huidige maatschappelijke context
9
De mobiliteit van eenoudergezinnen ondersteunen
Bij het zoeken naar een woonplaats, kijken eenoudergezinnen eerder naar de rand van grote steden vanwege de lagere vastgoedkosten.
De afstanden die zij moeten afleggen om op het werk te komen, houden een risico tot isolement van deze huishoudens in en vereisen daarom aangepaste en minder dure mobiliteitsoplossingen.
De organisaties stellen hieromtrent het volgende voor:
- De verbetering van het openbaarvervoernetwerk aan de rand van grote steden door middel van mobiliteitsplannen die zijn afgestemd op werkbehoeften.
- De burgers bewust maken van de verschillende bestaande mobiliteitsmiddelen (gedeelde mobiliteit, autoverhuur, enz.), zowel openbaar als particulier, via aangepaste kanalen aan het publiek van eenoudergezinnen, zoals sociale netwerken.
- De invoering of harmonisering van een sociaal tarief voor het gebruik van het openbaar vervoer.
Iedereen kan te maken krijgen met een tijdelijk verlies van inkomen (door werkloosheid, ziekte, enz.). Voor eenoudergezinnen kan dit bijzonder zware gevolgen hebben, omdat de uitbetaling van een vervangingsinkomen of ziekte-uitkering soms zeer lang op zich kan laten wachten. Dit kan het voor het eenoudergezin moeilijk maken om in hun basisbehoeften te voorzien.
Op basis hiervan stellen de organisaties het volgende voor:
- De oprichting van een fonds, beheerd door het kinderbijslagfonds (die korte termijnen garandeert voor de betaling van verschuldigde bedragen aan haar begunstigden), om eenoudergezinnen in geval van nood de snelle betaling van een overgangsinkomen op korte termijn te garanderen. Meer in het algemeen stellen de organisaties voor om alle instanties die verantwoordelijk zijn voor de toekenning van overgangsinkomen te mobiliseren om hen aan te moedigen de betalingen binnen een korter tijdsbestek te doen.
- De koppeling van het bedrag van het inkomensverlies aan het aantal kinderen in het huishouden.
- De afschaffing van elke tijdslimiet voor het overgangsinkomen.
10
Ervoor zorgen dat er snel een overgangsinkomen beschikbaar is in geval van nood